Helperzoomtunnel, Groningen

Stoer metselwerk en een eikenlaan
De Helperzoomtunnel is een nieuwe spoorse kruising ter vervanging van de Esperanto spoorwegovergang. De onderdoorgang verbindt de wijken Helpman/Coendersborg en Europapark/Oosterpoortwijk/De Linie. Een stedelijk kunstwerk dat staat in de rijke baksteentraditie van Groningen.

Onderdeel van project Aanpak Ring Zuid
Als gevolg van de aanpak van de zuidelijke ringweg verandert er veel in de verkeerssituatie en -circulatie in de stad Groningen. Verbindingen, aansluitingen en spoorkruisingen ondergaan grote wijzigingen of komen te vervallen. De Helperzoomtunnel is een nieuwe spoorse kruising ter vervanging van de Esperanto spoorwegovergang. De onderdoorgang is een belangrijke verbinding op stedelijke niveau.

Concept en inpassing
Het ontwerp van de Helperzoomtunnel is nauw verwant aan de ‘stedelijke kunstwerken’ van de ring en kan als voorbode worden beschouwd voor deze kunstwerken. De keuze voor Groningse baksteen en de vorm van de betonnen dekstenen heeft de Helperzoomtunnel gemeen met de kunstwerken van de ring. Vanuit de specifieke context en opgave heeft de Helperzoomtunnel echter een eigen identiteit gekregen.

De Helperzoomtunnel wordt gekenmerkt door het sterk asymmetrisch aanzicht. De toeritten zijn opgevat als groene vallei. Aan de zijde van het fiets-/voetpad opent het flauwe talud zich maximaal voor de fietsers en voetgangers waardoor er veel ruimte en vrij zicht is. De rijbaan is juist steviger ingekaderd, aan de ene zijde door een keerwand tussen de rijbaan en het hoger gelegen fiets-/voetpad en aan de andere zijde door een steil en dichtbegroeid talud.

Bij de landschappelijke inpassing is veel aandacht besteed aan ecologie. Over het dek en langs de waterpartijen zijn faunapassages gesitueerd. En de beplanting is zo gekozen dat deze bijdraagt aan de beleving maar bijvoorbeeld ook functioneert als route voor vleermuizen en eekhoorns.

De frontwanden
De rijke baksteentraditie van de stad Groningen en in het bijzonder van de aangrenzende wijk Helpman is het referentiekader geweest bij het ontwerp van de frontwanden. De ‘stedelijke kunstwerken’ in de ring worden voorzien van een karakteristieke oranje-rood verticaal metselwerk in drie formaten. De frontwanden van de Helperzoomtunnel daarentegen zijn uitgevoerd in twee sorteringen horizontaal metselwerk in dubbelwaal- en dikformaat. Door het willekeurig aanbrengen van het metselwerk en gebruik te maken van de voor- en achterkanten van de stenen ontstaat een rijk en gevarieerd beeld.

De asymmetrische frontwanden worden beëindigd met een robuuste betonnen deksteen uitgevoerd met setback. De onderdoorgang zelf wordt als het ware uitgesneden uit de metselwerkwand door een licht uitstekend betonnen kader.

Het interieur
De voorzetwanden in de onderdoorgang zijn voorzien van een bas-reliëf van geabstraheerde eikenstammen met eikenschorspatroon. De laanvormige beplanting langs de Helperbrink wordt daarmee als het ware doorgezet in de onderdoorgang. Er zijn vier typen voorzetwanden gemaakt die in een willekeurige volgorde zijn geplaatst.

De keerwand tussen de rijbaan en het voet-/fietspad is ontworpen als een doorgaand element behorende bij het wegprofiel. De wand is voorzien van verticale cannelures die de wand een ruwer en, door schaduwwerking, donkerder uiterlijk geven. Op de keerwand staat een horizontaal verdeeld hekwerk. Deze verdeling draagt bij aan de transparantie en goed zicht tussen de automobilisten en de fietsers en voetgangers. De keerwand en het hekwerk begeleiden op een vloeiende wijze de beweging van de gebruiker.